گشتی در طعم ها و میراث آشپزی شرق ایران (قسمت دوم)

وقتی حرف از غذاهای محلی ایران می‌ شود، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دو منطقه‌ ای هستند که با عطر و طعم‌ های خاص خود دل هر عاشق غذا را می‌ برند. از دیگچه‌ های معطر و خورشت های سنتی گرفته تا ادویه‌ های خاصی که هر لقمه را به تجربه‌ ای فراموش‌ نشدنی تبدیل می‌ کنند، این مناطق گنجینه‌ ای از طعم‌ های ناب و فرهنگ غذایی غنی هستند.

اما این سفر به دنیای خوراکی‌ ها تنها به غذا محدود نمی‌ شود؛ رستوران‌ های محلی، سفره‌ خانه‌ های سنتی و چایخانه‌ های دنج این استان‌ ها هم هر کدام قصه‌ ای از میهمان‌ نوازی و تاریخ را روایت می‌ کنند. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به غذاهای محلی و رستوران های محبوب خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان؛ یک سفر خوشمزه به قلب فرهنگ این دیار.

استان خراسان جنوبی: طعم‌ های کویری و دستور پخت‌ های باستانی

غذاهای سنتی: منحصر بفرد و مقاوم

اشکنه سیب‌ زمینی و اشکنه بلغور شیر

اشکنه سیب‌زمینی یکی از قدیمی‌ ترین و محبوب‌ ترین غذاهای سنتی ایران، مخصوصا در خراسان جنوبی است. این غذای ساده و خوش‌ طعم با مواد اولیه‌ ای ارزان و در دسترس تهیه می‌ شود. ترکیبات آن هم شامل سیب‌ زمینی، روغن، تخم‌ مرغ، پیاز، زردچوبه، شنبلیله خشک و نمک است که طعمی دلچسب و مقوی را ایجاد می‌ کنند.

اشکنه بلغور شیر، گونه‌ ای منحصر بفرد از اشکنه در خراسان جنوبی است که استفاده از بلغور شیر در آن اهمیت زیادی دارد. این بلغور از آسیاب دستی گندم نیم‌ پز بدست آمده و سپس در شیر گوسفند یا گاو جوشانده می‌ شود. پس از خشک شدن در آفتاب، در تهیه اشکنه مورد استفاده قرار می‌ گیرد. این روش سنتی نه‌ تنها به طعم و بافت خاص غذا می‌ افزاید، بلکه ارزش غذایی آن را نیز بالا می‌ برد.

قوروت بادمجان و کشک سالاری

قوروت بادمجان یکی از غذاهای خوش‌ طعم و رایج در خراسان جنوبی و بیرجند است. تهیه‌ آن به دلیل نیاز به ساییدن کشک و استفاده از کشک بیرجندی معروف به قروت کمی دشوار هست. این ماده‌ منحصر بفرد عطر و طعم خاصی را به غذا می‌ بخشد و طرفداران زیادی دارد.
کشک سالاری نیز از غذاهای محلی مردم بیرجند است که به دستوری خاص و پیچیده نیاز دارد.

این غذا با نان تیلیت شده سرو گشته و به دلیل ترکیب خاصی از کشک و ادویه‌ های محلی، طعم متفاوت و دلچسبی دارد. دشواری تهیه‌ این غذا نشان‌ دهنده اهمیت تکنیک‌ های سنتی و ارزش فرهنگی آن است که در طول نسل‌ ها حفظ شد.

بلغور پلو و کما

بلغور پلو یکی از غذاهای ساده، سالم و مقوی در خراسان جنوبی است که با مواد اولیه‌ ای محدود اما ارزش غذایی بالا تهیه می‌ شود. ترکیبات اصلی آن شامل روغن زیتون، پیاز، رب فلفل چیلی ترکی، گوجه‌ فرنگی، نمک، فلفل، بلغور و عصاره‌ مرغ است. بسته به ذائقه، امکان اضافه کردن گوشت چرخ‌ کرده و سیب‌ زمینی نیز وجود دارد. این غذا با بهره‌ گیری از بلغور، سرشار از فیبر و مواد مغذی است.

کما گیاهی بیابانی و خودرو است که در فصل بهار و اواخر زمستان در مناطق خشک خراسان جنوبی می‌ روید. از این گیاه در تهیه یک غذای محلی به نام «کما» استفاده می‌ شود که دارای طعمی خاص و منحصر بفرد است. بهره‌ گیری از این گیاه نشان‌ دهنده‌ سازگاری آشپزی منطقه با محیط زیست و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی هست.

دسرهای محلی و نوشیدنی‌ ها

اشکنه قند

اشکنه قند با طعمی خاص و دلنشین در مدت‌ زمان کوتاهی آماده می‌ شود. این ترکیب را میتوان به عنوان یک وعده‌ کامل در هر زمانی از روز سرو کرد. مواد اولیه‌ آن هم شامل آرد، آب، کره، دارچین، آبلیمو، گردو، زعفران و پودر قند است که ترکیبی منحصر‌ بفرد از طعم‌ های شیرین و خوش‌ عطر را ایجاد می‌ کنند. همچنین، افزودن مقداری گلاب می‌ تواند رایحه‌ ای ملایم و لطیف را به این اشکنه ببخشد و لذت خوردن آن را دوچندان کند.

تجربه‌ های غذاخوری پیشنهادی

بیرجند دارای مجموعه‌ ای از رستوران‌ های باکیفیت است که گزینه‌ های متنوعی را برای تجربه‌ غذاخوری ارائه می‌ دهند. باغ رستوران شاندیز با فضای باز و سالن، ترکیبی از غذاهای ایرانی و بین‌ المللی را سرو می‌ کند. برای علاقمندان به غذاهای سنتی هم رستوران سروناز با سابقه‌ ای طولانی، یکی از قدیمی‌ ترین و محبوب‌ ترین رستوران‌ های بیرجند محسوب می‌ شود که غذاهای ایرانی را با کیفیتی بی‌ نظیر ارائه می‌ دهد. از دیگر رستوران های این شهر هم میتوان به موارد زیر اشاره داشت:

-رستوران عمارت دربار: رستوران عمارت دربار یکی از رستوران‌ های شناخته‌ شده و محبوب در بیرجند است که با فضای سنتی و منوی متنوع خود، تجربه‌ ای دلنشین از غذاخوری را برای مشتریان فراهم می‌ کند.

-رستوران میوان: یکی از رستوران‌های محبوب در شهر بیرجند است که با ارائه غذاهای ایتالیایی باکیفیت، تجربه‌ ای متفاوت از غذاخوری را برای مشتریان فراهم می‌ کند.

-کافه رستوران فلو: یک مجموعه بین‌ المللی با فضای مدرن و منوی متنوع شامل غذاهای ایرانی، فست‌ فود و نوشیدنی‌ های خاص است و می تواند خالق لحظاتی شاد برای شما باشد.

تنوع بالای رستوران‌ های بیرجند، از مکان‌ های سنتی تا گزینه‌ های مدرن، نشان‌ دهنده‌ تلاش برای پاسخگویی به سلیقه‌ های گوناگون است. این گستردگی به گردشگران امکان می‌ دهد تا تجربه‌ غذاخوری خود را براساس ترجیحاتشان، چه به دنبال اصالت سنتی باشند و چه تمایل به امتحان غذاهای مدرن داشته، تنظیم کنند.

رشد و پویایی صنعت میهمان‌ نوازی در این شهر به طور مداوم در حال افزایش است و به بازدیدکنندگان فرصت‌ های بیشتری را برای لذت بردن از فرهنگ غذایی بیرجند می‌ دهد.

رویدادها و بازارهای آشپزی در خراسان جنوبی

جشنواره‌ های غذا

خراسان جنوبی میزبان چندین جشنواره‌ غذا است که نقش مهمی در معرفی و حفظ فرهنگ آشپزی محلی دارند. یکی از مهمترین این رویدادها، جشنواره بزرگ غذا است که در دانشگاه بیرجند برگزار می‌ شود و بر سلامت و کارایی غذا تاکید دارد. همچنین، جشنواره غذای محلی بانوان رسانه‌ ای خراسان جنوبی نیز برگزار شده که در آن زنان فعال در حوزه رسانه، غذاهای محلی را به نمایش گذاشته‌ اند.

این جشنواره‌ ها علاوه بر ایجاد رقابت سالم در محیط خانواده، به ترویج فرهنگ استفاده از غذاهای سنتی به جای فست‌ فودها و تقویت هنر آشپزی کمک می‌ کنند. برگزاری این رویدادها با اهدافی همچون ارتقای سطح آگاهی درباره‌ خواص غذاهای سنتی و محلی، نشان‌ دهنده‌ اهمیت این برنامه‌ ها در حفظ سلامت عمومی و احیای سنت‌ های آشپزی است.

جشنواره‌ های غذا نه تنها فرصتی برای سرگرمی هستند، بلکه ابزار آموزشی قدرتمندی برای ترویج سبک زندگی سالم‌ تر و پایدارتر محسوب می‌ شوند. این رویکرد به گردشگران امکان می‌ دهد تا ارتباط میان غذا، سلامت و فرهنگ را عمیق‌ تر درک کنند.

بازارهای محلی غذا

بیرجند دارای بازارهای محلی متعددی برای خرید مواد غذایی است. بازار چهارسوق بیرجند یکی از شناخته‌ شده‌ ترین بازارهاست که به عنوان قلب تپنده‌ تجارت ادویه‌ جات در شهر شناخته می‌ شود. این بازار انواع ادویه‌ های داخلی و خارجی را با درجات کیفی مختلف عرضه می‌ کند و به دلیل تنوع محصولات، یکی از مراکز مهم تهیه مواد اولیه‌ آشپزی سنتی در خراسان جنوبی محسوب می‌ شود.

علاوه بر بازارهای سنتی، فروشگاه‌های مدرن نیز در شهر وجود دارند که گزینه‌ های متنوعی را برای خرید مواد غذایی ارائه می‌ دهند. همچنین، پلتفرم‌ هایی مانند دیوار امکان خرید و فروش اقلام غذایی و نوشیدنی‌ های محلی را فراهم کرده‌ اند. از جمله محصولات موجود در این بازارها میتوان به گوشت، زعفران، نان محلی، زرشک، عسل و عرقیات گیاهی اشاره کرد.

بازار چهارسوق بیرجند نه‌ تنها یک مرکز تجاری است، بلکه به عنوان یک مرکز فرهنگی نیز عمل می‌ کند که در آن دانش مربوط به ادویه‌ ها، کیفیت آنها و سنت‌ های تهیه‌ شان منتقل می‌ شود. گردشگران با بازدید از این بازار، تجربه‌ ای مستقیم از زنجیره‌ تامین مواد اولیه‌ محلی خواهند داشت و درک عمیق‌ تری را از چگونگی شکل‌ گیری طعم‌ های منطقه‌ ای بدست خواهند آورد.

استان سیستان و بلوچستان: لذت‌ های ساحلی و کویری

غذاهای سنتی: متنوع و خوش‌ طعم

کشک زرد

کشک زرد یکی از غذاهای محبوب منطقه‌ سیستان است که به لحاظ شکل و نحوه‌ مصرف، تفاوت زیادی با سایر کشک‌ ها دارد. این کشک به صورت پودری و زردرنگ است و با نام‌ های کشک سیستانی و کشک زرد زابلی نیز شناخته می‌ شود. ترکیبات آن شامل ادویه‌ ها، زردچوبه و بلغور گندم است. مردم سیستان برای طبخ آن، ابتدا کشک زرد را با روغن تفت می‌ دهند، سپس با افزودن آب، آن را به شکل نوعی سوپ در می‌ آورند و در نهایت، نان را داخل آن تیلیت کرده و میل می‌ کنند.

این غذا به دلیل زمان آماده‌ سازی کوتاه، شباهت زیادی به سوپ نیمه‌ آماده دارد و میتوان آن را به راحتی در هر زمانی از روز مصرف کرد. کشک زرد به واسطه‌ خواص درمانی از جمله کمک به ورم معده، یبوست، اسهال، فشار خون، تقویت حافظه و جلوگیری از پوکی استخوان، اهمیت ویژه‌ ای دارد.

به عنوان یک غذای مقوی و کامل که از فرآورده‌ های لبنی و غلات تشکیل شده، کشک زرد نشان‌ دهنده‌ رویکرد آشپزی بومی در سیستان است. این رویکرد بر تغذیه‌ سالم و استفاده از مواد اولیه‌ محلی تاکید دارد. علاوه بر نقش آن به عنوان یک وعده‌ غذایی روزمره، خواص درمانی آن باعث شده که تاثیر قابل‌ توجهی بر سلامت جامعه داشته باشد و به عنوان بخشی از میراث فرهنگی سیستان مورد توجه گردشگران قرار گیرد.

تنورچه

تنورچه یا ترونچه، نوعی کباب لذیذ و دلچسب است که در منطقه‌ بلوچستان طبخ می‌ شود و یکی از محبوب‌ ترین غذاهای این منطقه محسوب می‌ گردد. همان‌ طور که از نام آن پیداست، این کباب درون تنور آماده می‌ شود و به دو روش طبخ می‌ گردد.

در روش اول، گوشت گوسفند به قطعات بزرگ تقسیم شده، به سیخ‌ هایی از جنس چوب نخل کشیده گشته و داخل تنور قرار می‌ گیرد تا کباب گردد. برای حفظ آبدار بودن گوشت، ظرفی آب نیز درون تنور گذاشته می‌ شود. در روش دوم، یک گوسفند کامل پس از ذبح و پاکسازی، شکم آن را خالی کرده و دوباره می‌ دوزند، سپس آن را به‌ صورت آویزان داخل تنور قرار می‌ دهند تا به مدت یک ساعت خوب بپزد. این کباب معمولا همراه با نان یا پلو سرو می‌ شود.

روش‌های خاص طبخ تنورچه، به‌ ویژه استفاده از تنور و سیخ‌ های چوبی نخل، نشان‌ دهنده‌ اصالت و ویژگی‌ های منحصر‌ بفرد آشپزی بلوچستان است. این شیوه‌ طبخ، علاوه بر ایجاد طعم و بافت ویژه در گوشت، نشان‌ دهنده‌ سنت‌ های آشپزی باستانی و بهره‌ برداری از منابع محلی همچون چوب نخل است.

همین ویژگی‌ ها باعث شده‌ اند که تنورچه به عنوان یک جاذبه‌ آشپزی مهم شناخته شود و گردشگران را به مشاهده‌ تکنیک‌ های سنتی پخت‌ و‌ پز و درک عمیق‌ تر از میراث فرهنگی این منطقه از طریق غذا ترغیب کند.

دوغ پا و دوغ برک

دوغ پا نوعی خورشت سنتی است که به جای آب، با دوغ طبخ می‌ شود و معمولا آن را همراه با برنج کته میل می‌ کنند. این خورشت بازتابی از روحیه‌ دامپروری مردم بلوچ است، زیرا محصولات لبنی یکی از پایه‌ های اصلی تغذیه‌ آنها محسوب می‌ شود. مواد اولیه‌ دوغ پا شامل گوشت گوساله، دوغ محلی، لپه، پیاز، روغن، نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و زعفران است.

دوغ برک نیز یکی از غذاهای ساده و محلی سیستان و بلوچستان است که همچنان بر پایه‌ دوغ تهیه می‌ شود. این غذا که با نام درزنک نیز شناخته شده، از ترکیب آرد، روغن، نمک، ادویه و دوغ ساخته می‌ شود. روش تهیه‌ آن به این صورت است که ابتدا آرد را در روغن سرخ می‌ کنند و سپس دوغ را اضافه می‌ نمایند، در حالی که باید مرتب هم زده شود تا قبل از جوشیدن، مواد کاملا یکدست باقی بمانند.

استفاده‌ گسترده از دوغ به جای آب در این دو غذا، نشان‌ دهنده‌ پیوند عمیق آشپزی منطقه با دامپروری و تولیدات لبنی محلی است. این شیوه‌ آشپزی علاوه بر داشتن جنبه‌ فرهنگی و اقتصادی، به گردشگران فرصتی می‌ دهد تا رابطه‌ بین سبک زندگی محلی و سنت‌ های غذایی منطقه را بهتر درک کنند.

لنجو و ماهیگ پچ

لنجو که به آبگوشت ماهی نیز معروف است، یکی از غذاهای جنوبی کشور محسوب می‌ شود. در شهرهای ساحلی، ماهی به عنوان یکی از اصلی‌ ترین مواد غذایی به روش‌ های گوناگون طبخ می‌ گردد. بسیاری از مردم این منطقه، ماهی را با دوغ می‌ پزند که به آن لنجو با دوغ یا ماهی دوغی می‌ گویند.

برای تهیه‌ لنجو، ابتدا ماهی را با ترکیباتی مانند پیاز سرخ‌ شده، نمک، فلفل، آچار زابلی و زردچوبه می‌ پزند، سپس ماهی را از آب جدا کرده و کمی بیشتر حرارت می‌ دهند تا کاملا آماده شود. در نهایت، این دو را در کنار هم سرو می‌ کنند. ماهیگ پچ نیز یکی از غذاهای لذیذ مردم بلوچ است که ماهی و آرد اجزای اصلی آن را تشکیل می‌ دهند.

ابتدا از آرد گندم خمیری آماده کرده، آن را پهن نموده و به دو قسمت تقسیم می‌ کنند. سپس ماهی تازه‌ ای را که قبلا با برگ درخت خرما روی آتش کباب شده، میان خمیر قرار داده و آن را داخل تنور می‌ پزند. این غذا معمولا در فصل‌ های بارانی تهیه می‌ شود و به عنوان یکی از خوراک‌ های فصلی محلی شناخته می گردد.

تباهگ

تباهگ یکی از غذاهای تاریخی و اصیل بلوچستان است که از گذشته‌ های دور تهیه می‌ شود. در گذشته، مردم بلوچ برای جلوگیری از فاسد شدن گوشت، آن را درون پودر انار و نمک قرار داده و چند روز زیر نور آفتاب خشک می‌ کردند. امروزه، این گوشت خشک‌ شده را ابتدا نیم ساعت همراه با نمک و فلفل در آب می‌ جوشانند و سپس آب آن را برای طبخ برنج استفاده می‌ کنند تا عطر و طعمی ویژه را به برنج بدهد.

گوشت نیز پس از خارج شدن از آب سرخ شده و همراه با برنج سرو می‌ شود. تباهگ یکی از غذاهای ویژه‌ ماه رمضان است و مردم بلوچستان از اواسط ماه شعبان شروع به آماده‌ سازی آن می‌ کنند، چرا که این روش نگهداری گوشت به آنها امکان می‌ دهد تا در طول ماه رمضان غذایی مقوی و ماندگار را در اختیار داشته باشند.

اوجیزک و املت سوزی

اوجیزک نوعی غذای محلی با شباهت زیادی به آبگوشت است، با این تفاوت که فاقد گوشت بوده و گزینه‌ مناسبی برای گیاهخواران محسوب می‌ شود. این غذا بسیار ساده و سریع آماده شده و ریشه‌ آن به سیستان باز می‌ گردد. ادویه‌ اصلی اوجیزک، «آچار» نام دارد که از ترکیب پیاز، آرد گندم و زردچوبه تهیه شده و به‌ صورت خمیرهای دایره‌ ای کوچک خشک‌ شده مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

املت سوزی نیز یکی دیگر از غذاهای سنتی خوش‌ طعم استان سیستان و بلوچستان است که با استفاده از گیاه سوزی طبخ می‌ شود. اگرچه اسفناج را میتوان جایگزین این گیاه کرد، اما طعم اصلی غذا با سوزی بهتر حفظ می‌ شود.

بت ماش و پکوره

بت ماش یکی از غذاهای محبوب منطقه‌ چابهار است که طرفداران زیادی دارد و شیوه‌ طبخ آن مشابه دمپختک است. مردم بلوچ این غذا را عمدتا در فصل‌ های خنک و پربارش مصرف می‌ کنند و در ماه رمضان هم به دلیل خاصیت سیرکنندگی، آن را برای وعده‌ سحر مناسب می‌ دانند. به باور آنها، مصرف بت ماش در سحر موجب کاهش احساس گرسنگی تا زمان افطار می‌ شود.

پکوره، یکی دیگر از غذاهای پرطرفدار استان سیستان و بلوچستان، از کشورهای همسایه مانند افغانستان و پاکستان وارد فرهنگ غذایی این منطقه شده است. این غذا به قدری محبوب هست که نه تنها در منازل، بلکه در کوچه و خیابان نیز به فروش می‌ رسد و طرفداران زیادی دارد.

دسرهای محلی و نوشیدنی‌ ها

لندو و چنگالی

لندو نوعی شیرینی سنتی سیستانی است که به‌ عنوان میان‌ وعده و پذیرایی از میهمانان استفاده می‌ شود. چنگالی نیز یکی از دسرهای محبوب این منطقه است که معمولا همراه با دوغ سرو می‌ شود و جایگاه ویژه‌ ای در سفره‌ های افطاری مردم استان دارد. مواد لازم برای تهیه‌ چنگالی شامل آرد، خرما و روغن حیوانی است. این ترکیب باعث می‌ شود که چنگالی علاوه بر طعم دلپذیر، مقوی و انرژی‌ زا باشد.

نوشیدنی‌ های سنتی

اگرچه اطلاعات مشخصی در مورد نوشیدنی‌ های سنتی استان سیستان و بلوچستان در دست نیست، اما دوغ محلی در تهیه‌ غذاهایی مانند دوغ پا و لنجو نقش مهمی دارد. همچنین، در جشنواره‌ گرما و دریا به نوشیدنی‌ های خنک‌ کننده‌ محلی اشاره شده که بخشی از فرهنگ تغذیه‌ این منطقه را تشکیل می‌ دهد.

تجربه‌ های غذاخوری پیشنهادی

استان سیستان و بلوچستان دارای طیف گسترده‌ ای از رستوران‌ ها است که انواع غذاهای محلی و بین‌ المللی را ارائه می‌ دهند. در چابهار، برخی از بهترین رستوران‌ ها شامل رستوران بلوچ (امتیاز 4.5 از 5، 100٪ توصیه‌ شده)، رستوران شوهاز (امتیاز 3.5 از 5، 100٪ توصیه‌ شده)، رستوران براسان (امتیاز 4.8 از 5، 100٪ توصیه‌ شده)، رستوران ساحلی خلیج (امتیاز 4.2 از 5، 100٪ توصیه‌ شده) و رستوران تهرانی هستند. در زاهدان از جمله رستوران‌ های برتر میتوان به رستوران حاج احمد (امتیاز 4.5 از 5، 100٪ توصیه‌ شده) اشاره کرد.

تنوع رستوران‌ ها در سیستان و بلوچستان، از غذاخوری‌ های سنتی با غذاهای بومی گرفته تا رستوران‌ هایی با منوی بین‌ المللی، نشان دهنده‌ رشد قابل‌ توجه چشم‌ انداز آشپزی در این منطقه است. این موضوع به گردشگران امکان می‌ دهد تا بسته به ترجیحات خود، چه در جستجوی یک تجربه‌ غذایی اصیل محلی باشند و چه گزینه‌ های بین‌ المللی را ترجیح دهند، انتخابی مناسب داشته باشند. وجود رستوران‌ هایی با امتیازات بالا و توصیه‌ زیاد از سوی کاربران، بیانگر کیفیت و محبوبیت این مکان‌ ها در میان بازدیدکنندگان است.

رویدادها و بازارهای آشپزی در سیستان و بلوچستان

جشنواره‌ های غذا

استان سیستان و بلوچستان میزبان چندین جشنواره‌ آشپزی است که نقش مهمی را در معرفی فرهنگ غذایی غنی این منطقه ایفا می‌ کنند.
جشنواره‌ غذای منطقه آزاد چابهار یکی از برجسته‌ ترین رویدادهای آشپزی کشور است که با حضور بیش از 60 شرکت‌ کننده و ارائه‌ 100 نوع غذای محلی، سنتی و مدرن، پیش‌ غذا، دسر و نوشیدنی برگزار می‌ شود.

جشنواره‌ غذاهای دریایی و ماهی چابهار نیز رویدادی تخصصی است که ظرفیت‌ های غذایی این منطقه را به نمایش می‌ گذارد و معمولا در دی و بهمن برگزار می‌ شود. جشنواره‌ محصولات گرمسیری و نخل‌ چینی که به ابتکار جهاد کشاورزی استان برگزار گشته، فرصتی مناسب برای معرفی محصولات باغی منطقه و روش‌ های سنتی برداشت آنها است.

همچنین جشنواره‌ غذاهای بومی و محلی زاهدان هم‌ زمان با روز جهانی غذا برپا می‌ شود و غذاهای سنتی منطقه را به شکلی گسترده معرفی می‌ کند. تنوع و گستردگی جشنواره‌ های غذایی در این استان، از جمله جشنواره‌ غذای منطقه آزاد چابهار با 100 نوع غذای متنوع و جشنواره‌ غذاهای دریایی و ماهی چابهار، نشان‌ دهنده‌ ظرفیت بالای این منطقه در گردشگری غذا است.

این جشنواره‌ ها نه تنها به‌ عنوان رویدادهای آشپزی، بلکه به‌ عنوان بستری برای نمایش میراث فرهنگی، ترویج محصولات بومی و تقویت تعاملات اجتماعی عمل می‌ کنند. همین امر باعث شده که سیستان و بلوچستان از طریق آشپزی به برندسازی گردشگری بپردازد و تجربه‌ ای جذاب از طعم‌ های محلی و فرهنگ غذایی اصیل را به بازدیدکنندگان ارائه دهد.

بازارهای محلی غذا

سیستان و بلوچستان دارای بازارهای محلی متنوعی است که فرصت مناسبی را برای خرید مواد غذایی و ادویه‌ های خاص منطقه فراهم می‌ کنند. در چابهار، دکه بازار (بازار سنتی) یکی از مهمترین مراکز خرید محسوب می‌ شود که انواع میوه‌ های فصلی و ادویه‌ جات را عرضه می‌ کند و همچنین دارای دکه‌ های اغذیه‌ فروشی است که غذاهای خیابانی را ارائه می‌ دهند.

بازار سنتی بلوکان (بازار مادربزرگان) نیز یکی از بهترین بازارهای چابهار است که انواع محصولات محلی را به فروش می‌ رساند. جمعه بازار چابهار مکانی برای خرید صنایع دستی، پارچه‌ های رنگارنگ، ادویه‌ ها و غذاهای محلی است. بازار ادویه‌ فروشان چابهار هم بهترین مکان برای تهیه‌ ادویه‌ های محلی و بین‌ المللی محسوب می‌ شود.

در زاهدان، بازار رسولی یکی از معروف‌ ترین بازارهای شهر است که انواع سوغاتی‌ های خوراکی مانند نان خرمایی زابلی، کلوچه زابلی، کشک و آچار (ادویه محلی) را به فروش می‌ رساند. بازار مشترک (بازار امام) محل فروش میوه و سبزیجات تازه، پوشاک محلی و ترشی‌ های پاکستانی است. دوشنبه بازار زاهدان نیز یکی دیگر از بازارهای مشهور شهر محسوب می‌ شود که انواع میوه‌ های فصلی و سبزیجات تازه را عرضه می‌ کند.

وجود بازارهای محلی پررونق، مانند دکه بازار با غذاهای خیابانی در چابهار، بازار ادویه‌ فروشان با انواع ادویه‌ های خاص و بازار رسولی با سوغاتی‌ های خوراکی محلی در زاهدان، نشان‌ دهنده‌ پویایی و غنای تجارت غذایی در این منطقه است. این بازارها نه تنها به‌ عنوان مراکز خرید، بلکه به‌ عنوان مراکز فرهنگی و اجتماعی عمل می‌ کنند که در آن گردشگران می‌ توانند به‌ طور مستقیم با مواد اولیه‌ بومی، ادویه‌ های محلی و سنت‌ های غذایی منطقه آشنا شوند.

چنین تجربه‌ای، فرصت درک عمیق‌ تری از ارتباط میان غذا، تجارت و فرهنگ را در سیستان و بلوچستان فراهم می‌ آورد و جذابیت سفر به این استان را دوچندان می‌ کند.

جمع بندی

گردشگری غذا فراتر از یک فعالیت تفریحی، به‌ عنوان پلی ارتباطی میان بازدیدکنندگان و غنای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی منطقه عمل می‌ کند. تنوع اقلیمی و جغرافیایی گسترده‌ استان‌ های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان هم مجموعه‌ ای بی‌ نظیر از غذاهای محلی، دسرها و نوشیدنی‌ ها را شکل داده که هر یک، روایتی از ریشه‌ های تاریخی، سنت‌ های بومی و سازگاری با محیط زیست را در بر دارند.

از اشکنه و قوروت‌ های خاص خراسان جنوبی که بازتابی از تدبیر و بهره‌ گیری از مواد اولیه‌ کویری محسوب می‌ شوند، تا غذاهای دریایی و گوشتی سیستان و بلوچستان که با ادویه‌ های بومی و روش‌ های سنتی پخت در تنور متمایز می‌ شوند، هر استان هویت آشپزی منحصر بفرد خود را به نمایش می‌ گذارد. این تنوع نه‌ تنها در مواد اولیه و دستور پخت، بلکه در آداب و رسوم غذاخوری، نقش غذا در مراسم مذهبی و جشن‌ ها و حتی ابزارهای سنتی پخت و پز نیز به وضوح دیده می‌ شود.

رستوران‌ های سنتی و مدرن، بازارهای محلی و جشنواره‌ های غذایی، بسترهایی کلیدی برای تجربه‌ این غنای آشپزی هستند. این مکان‌ ها نه‌ تنها به‌ عنوان مراکز فروش، بلکه به‌ عنوان مراکز فرهنگی عمل می‌ کنند که در آن دانش آشپزی، تکنیک‌ های سنتی و ارتباط میان غذا و جامعه زنده نگه داشته می‌ شود. ترویج گردشگری غذا می‌ تواند نقش مهمی را در توسعه‌ پایدار محلی، ایجاد فرصت‌ های شغلی و حفظ میراث ناملموس آشپزی ایفا کند.

در نهایت، سفر به خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان برای کاوش‌ های آشپزی، دعوتی برای درک عمیق‌ تر از مردمان، تاریخ و فرهنگ این سرزمین است؛ سرزمینی که طعم‌ ها و عطرهای بی‌ نظیر آن بازتابی از هویت و اصالتش هستند. این سفر تجربه‌ ای چند سویه و فراموش‌ نشدنی را برای هر بازدیدکننده به ارمغان می‌ آورد. 

در ضمن، شما می توانید با کلیک کردن بر این بخش، قسمت اول این مقاله را هم مطالعه نموده و حسابی کسب اطلاعات نمایید.