دیدنی های همدان؛ شهری که سه هزار سال پیش آنجا گردآمده بودیم

از کتاب‌ های تاریخ سال های تحصیل باید یادتان مانده باشد که هگمتانه، به معنای «جای گرد آمدگان»، زمانی نخستین پایتخت ایران در زمان نخستین شاهنشاهی ایرانی، یعنی مادها بوده و این یعنی هگمتانه کنونی، یعنی همدان خودمان چیزی حدود 3 هزار سال قدمت دارد؛ قدمتی که در محوطه باستانی هگمتانه هنوز قابل دیدن است. اما در میان دیدنی های همدان، شهرت جاذبه های گردشگری همدان، چه جاذبه های طبیعی چه جاذبه های تاریخی همدان کم نیست، چرا که نام غار علیصدر، این طولانی‌ترین غار آبی هم جهانی است. اما سفر به همدان، آن هم به دلیل وجود مقبره و آرامگاه‌ بزرگان تصوف و عرفان، می‌‌تواند مقصد گردشگران و علاقه‌مندان این حوزه باشد. بعد از خواندن این گزارش، انتخاب سفر به همدان و گشت و گذار میان جاذبه های گردشگری همدان می‌تواند مقصد مناسبی برای یک سفر داخلی پربار باشد.

جاذبه های گردشگری همدان؛ تور تصوف و عرفان در آرامگاه باباطاهر 

«مکن کاری که بر پا سنگت آیو/ جهان با این فراخی تنگت آیو/  چو فردا نامه‌خوانان نامه خوانند/ تو را از نامه خواندن ننگت آیو» این تنها یکی از دوبیتی‌ های باباطاهر است که در مقبره او با اصلاح «آیو» به «آید» نقش بسته و شده یکی از 24 دوبیتی این آرامگاه. آرامگاهی با گنبدی فیروزه‌ای منشوری شکل، بر قاعده‌ای هشت ضلعی با سقف کاشی کاری معرق برای زنده نگهداشتن یاد یکی از شعرا و عرفایی که اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم در همدان زندگی می‌کرده است. مقبره ای که این روزها در شمال شهر همدان قرار گرفته و شده یکی از جاذبه‌ های تاریخی همدان. این دست از دیدنی های همدان آنقدر هست که در سفر به همدان بتوان به طور جداگانه توری با موضوع تصوف و عرفان برگزار کرد، اگر در ادامه سری به مکان‌های زیر بزنید.

دیدنی های همدان؛ آرامگاه ابن سینا، سیحون، قابوس و دیگران 

هرچند نام ابوعلی سینا با تصویر جوانی‌ های امین تارخ، وقتی سریال زندگی این فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی را بازی می کرد گره خورده، اما بنای آرامگاه او می‌تواند تصویری بدون پیش‌فرض و احتمالا بیشتر مرتبط با عصر و سده ابن سینا به‌تان بدهند. چرا که هوشنگ سیحون، معمار، طراح، نقاش و تندیس‌ساز سرشناس ایرانی که طراحی آرامگاه ابن سینا را به عهده داشته، این بنا را به سبک معماری دوره و سده‌ای که بوعلی سینا در آن می‌زیسته طراحی کرده، بنایی که از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ دار اسلامی، یعنی برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس اقتباس شده ‌است.

به عکس دقت و همتی که در آرامگاه بوعلی سینا به کار رفته، مقبره صوفی بزرگ عین‌القضات همدانی، بدون توجه لازم به زمینه های فرهنگی و تاریخی در لایه های طراحی معماری و ساختش، به اثری سطحی و بی هویت تبدیل شد، حال آنکه نام عین القضات با عناوینی مثل حکیم، نویسنده، شاعر، مفسر قرآن، محدث و فقیه ایرانی همنشین است. عین القضات در رساله ای که در روزهای پایانی عمر خود در زندان بغداد و در دفاع از خود در برابر اتهاماتی مثل دعوی نبوت، صوفی‌گری و اعتقاد به اتحاد خالق و مخلوق، نوشت و برای علمای مسلمان فرستاد، اشاره ای به محل زندگی خود کرده، آن را وطن خوانده و نوشته: «ای همدان! باران از میان شهرها تو را زنده دارد... چگونه برادرانم را فراموش کنم و برای وطنم ننالم؟ در حالیکه رسول خدا فرمود، حب الوطن من الایمان (وطن دوستی از ایمان است)»

گنبد علویان که به گنبد سبز هم مشهور است، بنای متعلق به دوره سلجوقیان و یکی از جاذبه های گردشگری همدان است، هرچند این بنا حالا گنبدی ندارد که رنگ آن محل مناقشه باشد، اما خاقانی هم از این بنا با عنوان گنبد سبز یاد کرده. گنبدی که در گذر زمان تخریب شده. اگر بخواهید سراغ این بنای تاریخی بروید باید خودتان را به چهار باغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله برسانید.

ستاره یهودی از دیدنی های همدان 

در مرکز شهر همدان و ابتدای خیابان شریعتی بنای تاریخی دیگری وجود دارد، مقبره استر و مردخای مهم‌ترین بنای مقدس یهودیان که هم عامل مهمی در شکل‌گیری و تداوم حضور جامعه یهودی در همدان بوده‌ و هم جزو آثار ملی ایران ثبت شده است. هرچند بنای سنگی و آجری این مقبره به سبک اسلامی و معماری قرن هفتم هجری ساخته شده، اما در همان شکل ظاهری شواهدی هست که می‌گویند این بنا روی ساختمان قدیمی تری متعلق به قرن سوم هجری ساخته شده. «استر» به معنی ستاره نام دختری از یهود بوده که خشایار شاه با او ازدواج می‌کند و «مردخای» نام دایی و سرپرست این دختر که یکی از درباریان یا وزرای خشایارشاه بوده.

تالار هزار قندیل در سفر به همدان 

قدمت غار بر‌می‌‌گردد به عصر ژوراسیک، یعنی وقتی دایناسورها زنده بودند و همین دور و اطراف زندگی می کردند. البته توی غار به دلیل وجود گازهای مختلف، هیچ موجود زنده ای زندگی نمی کند، شما هم اینجا زیاد نمانید. این غار نه تنها طولانی ترین غار آبی جهان است، بلکه تنها غاری است که می شود مسیری طولانی را با قایق در آن طی کرد. مسیری که شکل و شمایل  مریخی دارد که انگار نه انگار که بخشی از زمین است. برای رفتن داخل این غار لباس گرم همراه داشته باشید که حسابی خنک است. اگر در تورهایی که قصد دارند شما را به بازدید از غار علیصدر ببرند، وعده هایی مثل بازدید از «استالاکتیت»، و «استالاکمیت» به چشم تان خورد، بدانید که این عبارت‌ها به ترتیب معنی «چکنده» و «چکیده» می‌دهند و این یعنی قرار است برآمدگی های سقف و کف غار را نشان تان بدهند که بر اثر چکیدن و رسوب قطره های آب کربناته از سقف غار به کف آن شکل گرفته و بلورهای آهکی تشکیل داده. فقط یادتان باشد از این آهک ها و قطعه ها با خودتان یادگاری نبرید و بگذارید غار همان طور که شما دیدید برای بازدیدکننده های بعدی هم بماند.

مزه ترشی گنجشک میان جاذبه های گردشگری همدان 

همدانی ها ضرب المثلی دارند درباره خودشان که می گوید «همدانیا میلیچ تو هوا می‌پره، می‌گیرن موکونن ترشی»، ملیچ یعنی گنجشک و این ضرب المثل یعنی همدانی ها ترشی های عجیب و غریب دارند، آنقدر که ترشی همه چیز در این شهر و خانه های آن پیدا می‌شود. شهرت شیرینی های همدان اما از ترشی ها کم نیست. شیرینی هایی مثل کماج، شیرمال، حلوازرده، انگشت‌پیچ، آب‌نبات قیچی، حلوا لوزی، شیرینی چای بغدادی، نان چای و راحت الحلقوم که می‌گویند دستور پخت بعضی از آنها به 150 تا 200 سال پیش برمی‌گردد. سیر و سفال همدان هم به اندازه ترشی و شیرینی اش شهرت دارند، با این حال که هر دو، جای خود را به نمونه های مشابه چینی داده اند.

 اروپا در دوره رنسانس را در سفر به همدان ببینید!

روستای ورکانه 20 کلیومتر با همدان فاصله دارد. روستایی که همه بافت آن را سنگ ها تشکیل داده اند. شاید به دلیل استفاده از همین سنگ ها باشد، که هر ساعتی از روز و با توجه به قرارگیری خورشید در آسمان و تابش آن، می توانید تصاویر تازه ای از روستا ببینید و ثبت کنید. در روستای ورکانه، تصاویری که از اروپا در دوره رنسانس در فیلم‌ها دید ‌اید برای تان زنده می شود. این روستا به لحاظ بصری آنقدر مورد توجه بوده که چشم کارگردان های سینما و تلویزیون را هم بگیرد. «پرواز مرغابی ها» ساخته علی شاه‌حاتمی، «شیر تو شیر» ساخته ابراهیم فروزش و سریال «علی‌البدل» ساخته سیروس مقدم در این روستا فیلمبرداری شده‌اند. برای رسیدن به روستای ورکانه که از دیدنی های همدان است؛ باید وارد جاده همدان-ملایر شوید و با استفاده از تابلوهای راهنما، جاده سد اکباتان را پیدا کنید. حالا باید سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس‌آباد و علی‌آباد را رد کنید تا به جاده ورکانه برسید، جاده ‌ای که شما را به همین روستا می رساند. اگر با وسیله نقلیه شخصی به این روستا آمده‌ اید، در همین ابتدای روستا پارکینگی است که باید ماشین تان را آنجا پارک کنید و با پای پیاده از قدم زدن در روستا لذت ببرید. پروفسور توفیق موسیوند هم در این روستا به دنیا آمده، اگر او را نمی شناسید تنها بدانید که او مخترع نخستین قلب مصنوعی در جهان است. سنگفرش‌های این روستا می‌توانند گواهی دهند که او تا 14 سالگی در این روستا چوپانی می‌کرده.

برای اقامت در همدان، اجاره اتاق‌های اقامتگاه بومگردی ورکانه در همدان می‌تواند انتخاب مناسبی باشد تا ضمن گشت و گذار میان جاذبه های گردشگری اطراف همدان، اقامت در بومگردی ورکانه را هم تجربه کنید. اقامتی میان خانه ای ساخته شده از سنگ و چوب با میهمان‌نوازی مردم روستا. 

با توجه به این که همدان یکی از مقصدهای گردشگری داخلی است، اجاره آپارتمان در شهر همدان نیز به راحتی انجام می‌شود؛ حتی با استفاده از سایت رزرواسیون مکانچی، امکان رزرو آنلاین آپارتمان، ویلا یا سوئیت اجاره ای در همدان وجود دارد.